Huma Kuşu Efsanesi (Talih Kuşu / Cennet Kuşu )

Daha önce hiç başına devlet kuşu konan oldu mu ya da talih kuşu da denilebilir? Bu yazıda ‘başına devlet kuşu konmak’ deyiminin de ortaya çıkmasına sebep olan "Hüma Kuşu" efsanesinden bahsedeceğim sizlere. Hatta Osmanlı devletinde kullanılan hümayun tabiri ve bazı halk türkülerimizin kökenleri de bu efsanevi Hüma kuşuna dayanır.

Peki nedir bu Hüma Kuşu Efsanesi?

Efsaneye göre Hüma kuşu insanın gözleriyle göremeyeceği kadar yükseklerde hiç dinlenmeden sürekli uçar ve hiçbir şekilde yere konmaz bu yüzden cennet kuşu olarak da anılır. Hatta bazı kaynaklarda ayaklarının olmadığı da rivayet edilir. Eskiden bir hükümdar öldüğünde halk bir meydanda toplanır ve beklermiş, Hüma Kuşu kimin başına konarsa ya da gölgesi üzerine düşerse o kişinin hükümdar olacağına inanılırmış. Hüma kuşu devlet şekillenmesini sembolize eder. Osmanlı tarihinde bilinen "Hümayun" teriminin de, bununla ilgili olduğu düşünülür. Hükümdarların Tanrının yeryüzündeki temsilcisi olduğuna inanılan eski inanca göre Tanrıdan gelen bu Hüma kuşu sayesinde yeryüzünde hükümdarların belirlendiğine inanılmıştır.

Aslında bugün kullandığımız başına talih kuşu kondu deyimi de bu eski mitolojik inanıştan gelir. "Devlet Kuşu" veya "Şahlık Kuşu" denilen "Hüma" kuşu Azerbaycan hikâye ve efsanelerinde, "Devlet Kuşu"nun uçurulması ve omzuna oturduğu insanın padişah seçileceği şeklinde yaşamaktadır. Bugün milli piyango logosunda M ve P harflerinden oluşan kuş simgesi de bu eski halk efsanesinin benzer bir kalıntısıdır. Bunun dışında halk Türkülerimizde de karşımıza çıkar, hatta benim de çok sevdiğim Huma Kuşu Yükseklerden Seslenir isimli bir halk türküsü bunun en bilinen örneğidir.

Bazı halk inanışlarına göre, Hüma'nın Anka kuşu gibi birkaç yüzyılda küllerinden yeniden doğmak için kendini yakarak tükettiğine inanılır.